Wat is Psychoanalyse?

Psychoanalyse is een intensieve ambulante behandelvorm, ontwikkeld om mensen te helpen die herhaaldelijk tegen psychische problemen aanlopen zonder duidelijke oorzaken in hun huidige leven. Deze problemen hebben vaak hun wortels in de vroege jeugd en spelen zich af in de relatie tussen de binnenwereld van de patiënt en de buitenwereld. Ze ontstaan in interactie met belangrijke anderen, meestal de ouders, en leiden tot hardnekkige ideeën over zichzelf en de ander, die onbewust het gedrag en de symptomen van de patiënt bepalen.

De problemen zijn vaak diep geworteld en breed vertakt.

Voor wie is psychoanalyse geschikt?

Psychoanalyse is geschikt voor mensen die langdurig en ernstig psychisch lijden ervaren en waarbij eerdere, symptoomgerichte behandelingen niet voldoende resultaat hebben opgeleverd. Symptomen zoals somberheid, piekeren, angst, paniek, twijfel en slapeloosheid, evenals problemen in het aangaan van intieme relaties, kunnen redenen zijn om psychoanalyse te overwegen. Vaak hebben mensen al diverse behandelingen geprobeerd, maar blijven ze gevangen in terugkerende patronen en symptomen. De problemen vlammen steeds opnieuw op, vaak zonder duidelijke aanleiding of naar aanleiding van milde teleurstelling, twijfel, onzekerheid en angst.

Theoretische Uitgangspunten

De psychoanalytische theorie, oorspronkelijk ontwikkeld door Freud, gaat ervan uit dat onbewuste gedachten, gevoelens, verlangens en motieven ons gedrag en functioneren sturen. Deze onbewuste processen zijn vaak het gevolg van vroege jeugdervaringen en latere traumatische gebeurtenissen. Veel problemen vinden hun oorsprong in de vroege ouder-kindrelatie, nog voordat het kind kon spreken. In de relatie met de ander ziet het jonge kind zichzelf gespiegeld. Vaak herhaalt men onbewust dezelfde patronen in gedrag en relaties, zelfs als deze negatieve gevolgen hebben. De psychoanalyse richt zich op het bewust maken van deze onbewuste processen, waardoor verandering mogelijk wordt.

De Behandelvorm

Psychoanalyse is een intensieve en langdurige behandeling die meestal 4 tot 5 keer per week plaatsvindt, met sessies van 45 minuten. De patiënt ligt tijdens de sessie op een bank, terwijl de analyticus achter de bank zit. Aan de patiënt wordt gevraagd alles te zeggen wat er in hem/haar opkomt (vrije associatie). De analyticus luistert aandachtig en geeft zo nu en dan een reflectie of duiding van wat hij/zij denkt dat er aan de hand is, in voor de patiënt begrijpelijke en verdraaglijke bewoordingen. De analyticus oordeelt niet en onthoudt zich van actie. Het liggen helpt de patiënt zich te richten op zijn innerlijke belevingswereld, hetgeen het vrije associëren makkelijker maakt. De hoge frequentie is noodzakelijk om zicht te krijgen op de onbewuste processen die in een minder intensieve behandelvorm aan het zicht onttrokken zouden worden. De behandelduur is lang, in principe zo kort als mogelijk en zo lang als nodig. Zo kunnen de diepgewortelde onbewuste processen worden gekend, begrepen en geïntegreerd, hetgeen leidt tot een bevredigender bestaan.

Investering en Resultaat

Psychoanalyse is een grote investering in tijd, geld en emotionele energie. Het proces is vaak langdurig en intensief, maar biedt een unieke kans voor mensen die ernstig en langdurig psychisch lijden ervaren. Door de diepgang en intensiteit van de behandeling kunnen wezenlijke, structurele veranderingen in de persoonlijkheid en het functioneren van de patiënt optreden, wat leidt tot een beter begrip van zichzelf, minder psychische klachten en een evenwichtiger leven. Bij een korte symptoomgerichte aanpak zijn de resultaten vaak niet duurzaam, dit blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek.

Praktische Aanpak

Voor mensen die denken dat psychoanalyse iets voor hen kan zijn, start het proces met een aantal verkennende gesprekken (3-4 sessies) en een korte telefonische screening. Deze gesprekken helpen te bepalen of psychoanalyse de juiste behandelvorm is. Soms blijkt een minder intensieve behandeling meer geschikt, waarna de patiënt geholpen wordt met het vinden van de juiste therapeut.

Conclusie

Psychoanalyse biedt een diepgaande en intensieve aanpak voor mensen die kampen met ernstige en langdurige psychische problemen. Het is gebaseerd op het begrijpen en veranderen van onbewuste processen die het gedrag en functioneren beïnvloeden. Hoewel het een grote investering vergt, kan het leiden tot blijvende veranderingen en een beter begrip van zichzelf en de eigen problematiek.

Kosten

Psychoanalyse wordt niet vergoed door de zorgverzekeraars. Het tarief wordt in onderling overleg bepaald, waarbij er rekening wordt gehouden met de financiële draagkracht van de patiënt.